fot. BigstockHodowcy koni i lekarze weterynarii dużą uwagę skupiają na opiece nad źrebiętami, co jest zrozumiałe, ponieważ tak młody organizm wymaga specjalnego postępowania. Podobnie jest w przypadku koni – emerytów. Wraz z wiekiem w organizmie dochodzi do wielu zmian starczych. Najważniejsze jednak jest określenie, kiedy koń zaczyna się starzeć i jakie objawy powinny nas zaniepokoić.
Kiedy koń zaczyna się starzeć?
Pomimo wielu badań ciężko jest określić przedział wiekowy dla koni geriatrycznych. Mauderly i Hahn na podstawie obserwacji ustalili, że 20 – letni koń odpowiada wiekiem człowiekowi w wieku 57 lat, 25 letni – człowiekowi w wieku 71 lat, a 30 letni – człowiekowi w wieku 81 lat. Inne dane podają, że koń 20 – letni odpowiada człowiekowi w wieku 58,5 lat, a z każdym kolejnym rokiem życia powinniśmy dodać do tego wyniku 2,5. Wiek chronologiczny to nie wszystko. Na wiek konia składa się także jego wiek fizjologiczny (ogólna kondycja organizmu) oraz warunki środowiskowe. Pierwsze objawy procesu starzenia obserwuje właściciel lub opiekun konia, który przebywa z nim na co dzień.
Koń w wieku 25 lat, u którego stwierdzono znaczne wychudzenie.fot. archiwum autorek
Jakie zmiany w wyglądzie mogą być związane z wiekiem?
Zmiany starcze zachodzą w obrębie całego organizmu. U starszych koni często widoczne jest łęgowate wygięcie linii grzbietu, brak elastyczności skóry i częściowy zanik tkanki mięśniowej. Wymiana włosa w okresie przejściowym jest zaburzona. Jeżeli włos staje się nadmiernie przedłużony lub poskręcany może to być objaw końskiego syndromu Cushinga. Na głowie zauważyć można zapadnięcie dołów nadoczodołowych oraz siwienie włosa.
Widoczne zapadnięcie dołów nadoczodołowych u konia w wieku 30 lat/ fot. archiwum autorek
Kiedy przestać użytkować konia – emeryta?
Tak samo, jak nie da się postawić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie kiedy koń staje się stary, tak samo nie można stwierdzić kiedy należy wyłączyć konia z użytkowania pod siodłem. Wiele koni w wieku 20 lat nadal bierze udział w zawodach w skokach przez przeszkody, a nawet 30-latki, będące w dobrej kondycji, chętnie brykają na pastwisku. Najważniejszym aspektem, który powinniśmy brać pod uwagę jest funkcjonalność układu ruchu, a przede wszystkim stawów. Wraz z wiekiem może dochodzić do choroby zwyrodnieniowej stawów, która objawia się początkowo sztywnością chodu, niechęcią do ruchu, a w dalszym stopniu prowadzi do kulawizny. Diagnostyka ortopedyczna jest w takim przypadku niezbędna. U koni starszych bardzo ważne jest zapewnienie im odpowiedniej ilości ruchu, dobranego w konsultacji z lekarzem weterynarii. W niektórych przypadkach, aby poprawić komfort życia konia należy ograniczyć intensywność treningów i zmienić ich profil. Czasami warto wybierać się z koniem na spacery terenowe w siodle (w stępie) lub „w ręce”. Bardzo ważne jest poświęcanie naszemu emerytowi czasu, nawet jeśli został całkowicie odstawiony od pracy pod siodłem.
fot. Bigstock
Kiedy starszy koń wymaga konsultacji lekarsko – weterynaryjnej?
Należy pamiętać, że nie wszystkie zmiany u koni starszych są związane z wiekiem, mogą być objawem poważnych zaburzeń lub stanów chorobowych. Jeżeli u konia starszego nie występują inne zaburzenia jego stan powinien być kontrolowany przez lekarza w trakcie rutynowych wizyt związanych z kontrolą i korekcją stanu uzębienia lub szczepień profilaktycznych. Konsultacji lekarskiej wymagają przede wszystkim: spadek kondycji, utrata masy ciała, sztywność chodu, kulawizna, stany zapalne oka, zmiany skórne, objawy morzyskowe, zaburzenia wymiany włosa i ochwat. Ze względu na inne, nieopisane w artykule zmiany starcze organizmu, takie jak zaburzenia funkcji wątroby, nerek oraz serca, wskazane jest wykonywanie kontrolnych badań morfologicznych i biochemicznych krwi. Wraz z wiekiem dochodzi do spadku odporności, dlatego ważna jest regularna profilaktyka przeciwpasożytnicza i szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym.
Koń w wieku 30 lat u którego widać typowe zmiany budowy związane z wiekiem/ fot. archiwum autorek
Jak dbać o starszego konia?
Oprócz aspektów zdrowotnych, które należy brać pod uwagę u koni starszych, warto skupić się na zdrowiu psychicznym konia. Jeżeli koń przebywa na pastwisku ze stadem koni powinno się obserwować zachowanie zwierząt, aby określić, czy młodsze i silniejsze osobniki nie próbują zdominować starszego konia. W takich przypadkach powinniśmy rozważyć przestawienie go na osobne pastwisko. Kontakt z człowiekiem oraz umiarkowana aktywność fizyczna także są bardzo ważne dla końskiego emeryta. Regularne czyszczenie, spacery, krótkie przejażdżki poprawią psychiczny komfort konia odstawionego od pracy. Konieczne jest również regularne rozczyszczanie kopyt. Właściciel lub opiekun starszego konia powinien pamiętać o regularnych konsultacjach stomatologicznych, szczepieniu i odrobaczaniu. Najważniejsze jednak jest dostosowanie postępowania do widocznych zmian świadczących o starzeniu się konia i stanu jego zdrowia. Koń starszy może długo cieszyć się życiem, może być także użytkowane jako „koń profesor” w celu uczenia młodych adeptów sztuki jeździeckiej podstaw jazdy konnej oraz zasad czyszczenia i pielęgnowania koni.
Nasi eksperci: lek. wet. Agnieszka Żak, lek. wet. Natalia Siwińska
