Wszyscy znamy romantyczną wizję ogiera – przywódcy stada, obecną w popkulturze. Wiemy też, że jest nieprawdziwa, i potrafimy powiedzieć, że tak naprawdę stadem kieruje najstarsza klacz. Ale badanie dotyczące przywództwa u koni przeprowadzone przez francuskich badaczy pokazuje, że być może jest jeszcze inaczej!
Badanie dotyczące przywództwa u koni
Francuscy naukowcy postanowili zbadać, czy wśród koni faktycznie występuje jeden silny przywódca (lub przywódczyni). W tym celu obserowowali dwa rodzinne stada koni Przewalskiego – znanych jako ostatnia prawdziwie dzika, a nie powtórnie zdziczała, rasa koni. W skład pierwszego stada wchodził jeden dorosły ogier, pięć dorosłych klaczy, dwie młode (dwuletnie) klaczki i czworo źrebiąt. Dwa lata później obserwacjom poddano drugą rodzinę, składającą się z ogiera, trzech klaczy i dwojga źrebiąt.
Konie Przewalskiego, fot. Tanya Durant, flickr/CC BY-ND 2.0
Naukowcy obserwowali uważnie zachowania zwierząt, szczególnie pilnie notując, jak konie zachowywały się podczas przemieszczania się między miejscami wypasu i schronieniami. Opisywali też zachowania koni poprzedzające samą zmianę miejsca, czyli ok. 20 minut przed wyruszeniem.
Aby zostać uznanym za przywódcę, koń musiał spełnić określone warunki, które już wcześniej były wykorzystywane podczas badania zachowań stadnych ssaków:
- wyrusza jako pierwszy
- przewodzi stadu podczas przemieszczania się
- naturalnie pociąga za sobą ruch reszty stada
Przywódca czy przywódcy?
Badanie dotyczące przywództwa u koni wskazało, że w przypadku obserwowanych grup nie dało się wyłonić jednego silnego lidera. Naukowcy wysunęli wniosek, że w przypadku koni może mieć miejsce raczej współpraca grupy, niż podążanie za jednym przywódcą. W czasie obserwacji okazało się, że różni członkowie stada inicjowali przemieszczanie się całej grupy i nie dało się wyróżnić konia, który najczęściej pełnił przywódczą rolę. Zdarzało się też, że kilka koni jednocześnie wykazywało zachowania, wskazujące, że zamierzają wyruszyć, i równolegle zaczynało podróż.
Warto jednak pamiętać, że badacze obserwowali jedynie poruszanie się koni w zwykłych warunkach, w poszukiwaniu paszy i schronienia. Nie badali zachowania koni w sytuacji zagrożenia czy poważnego kryzysu (np. braku wody). Badania na pewno będą prowadzone dalej i pogłębiane, jednak może się okazać, że popularne przekonanie o obecności jednoznacznego lidera (lub liderki) w końskim stadzie jest błędne!
Źródło: Bourjade M, Thierry B, Hausberger M, Petit O (2015) Is Leadership a Reliable Concept in Animals? An Empirical Study in the Horse. PLoS ONE 10(5), tekst: ADM
