Czy widziałeś kiedyś konia, który spokojnie podąża za innym do przyczepy, a potem denerwuje się, gdy jest sam? A może byłeś na przejażdżce szlakiem, gdy jeden koń nagle płoszy się, co powoduje, że inne również zrywają się w popłochu. Są to przykłady buforowania społecznego i „zarażania emocjonalnego” – gdy jedna osoba jest pod wpływem emocji innej lub dzieli się nią. Są to jednocześnie przykłady, że konie są zdolne do empatii.

Empatia u koni

Czym jest empatia?

Zarażenie emocjonalne i buforowanie społeczne mogą wpływać na natychmiastowe i przyszłe zachowanie zwierzęcia . U koni wywołują reakcje, które są adaptacyjne w danym momencie poprzez odzwierciedlenie zachowania innego osobnika. Dzięki temu konie uciekają bez narażania się na potencjalne zagrożenie. Konie mogą również dowiedzieć się, że sytuacja jest bezpieczna lub niebezpieczna, odzwierciedlając reakcję emocjonalną innego konia na tę samą sytuację, bez konieczności bezpośredniego przechodzenia przez to doświadczenie. Na przykład koń może szybko nauczyć się unikać elektrycznego ogrodzenia po zaobserwowaniu dotknięcia innego konia i jego reakcji na niego. Niedawno pisaliśmy dla was o tym, jak konie uczą się otwierać boksy i bramy, obserwując inne konie, a nawet ludzi.

fot. Pixabay

Zdolność do empatii jest ogólnym mechanizmem psychologicznym, który odgrywa fundamentalną rolę w zachowaniu prospołecznym opartym na współpracy .  Stopień, w jakim dana osoba odczuwa empatię w odpowiedzi na ból lub przyjemność innej osoby, zależy od sytuacji. Empatia wydaje się silniejsza, gdy druga osoba jest społecznie bliska lub podobna i hamowana, gdy druga osoba jest konkurentem lub nieznajomym.

Niektóre osoby są bardziej empatyczne od innych, u ludzi naukowcy powiązali to z różnicami w aktywności mózgu. Jeśli dana osoba nie odczuwa empatii widząc inną odczuwającą np. ból obszary w mózgu odpowiedzialne właśnie za nią nie aktywują się.

Do niedawna badacze uważali empatię i inne procesy poznawcze wyższego rzędu za wyłączną domenę ludzkiej psychologii, ale w ciągu ostatnich dziesięcioleci odkrycia w wynikach badań naukowych zacierały granicę między ludźmi a zwierzętami.

fot. Pixabay

Czy i jak zwierzęta odzwierciedlają empatię?

Wewnętrzne stany zwierząt są trudne do zbadania. Jednak ich zachowanie może zapewnić wgląd w to co czują i myślą. Odbicie emocjonalne, mimika, zsynchronizowane ruchy są postrzegane jako empatia pierwotna, a takie reakcje są zazwyczaj nieświadome i natychmiastowe. Przykłady, które zostały wykorzystane jako dowód empatii zwierząt, obejmują „zakaźne” ziewanie, zsynchronizowany ruch i podążanie za wzrokiem.

U koni, jako przejaw empatii najczęściej obserwuje się zsynchronizowany ruch i podążanie za wzrokiem, ale systematycznych badań tych naśladujących wzorców ruchowych u koni jeszcze brakuje.

Uważa się, że zdolność do empatii jest fundamentalnym psychologicznym mechanizmem prospołecznym, którego cechą charakterystyczną jest podejmowanie osobistego ryzyka, aby pomóc drugiemu w niebezpieczeństwie. Ta ukierunkowana pomoc wymaga zdolności umysłowych do spojrzenia z innej perspektywy i jest rzadka u zwierząt innych niż ludzie i prawdopodobnie nie występuje u koni.

Porównawcze badania naukowe nad empatią i innymi procesami umysłowymi wyższego rzędu u zwierząt skupiły się na najbliższych krewnych człowieka. Jednak podobnie jak naczelne, konie mają wiele cech społecznych i etycznych, które sprzyjają zdolności do empatii.

Konie są bardzo towarzyskie i długowieczne, mają przedłużoną opiekę matczyną, od której zależy dobro źrebaka, a także tworzą silne i długotrwałe więzi społeczne z innymi końmi, a bliskie sojusze między niepowiązanymi końmi są powszechne. W warunkach swobodnego chowu konie polegają również na stadzie. Dalsze badania naukowe obejmujące konie zapewniłyby pełniejsze zrozumienie tego, jak zwierzęta doświadczają i wyrażają empatię.