Jorge Vasconez/unsplash
Badania podstawowe
Pobranie krwi do badania morfologicznego i biochemicznego będzie pomocne w rozróżnieniu infekcji bakteryjnej i wirusowej oraz chorób obejmujących cały organizm. Dodatkowym badaniem może być pobranie wymazu z nosa w celu identyfikacji wirusów i bakterii będących najczęstszym powodem zapalenia górnych dróg oddechowych. Bardziej wiarygodne do izolacji bakterii jest pobranie wydzieliny z tchawicy poprzez sterylnie wykonaną punkcję. Podczas tego zabiegu koń otrzymuje środki uspokajające oraz znieczulenie miejscowe.
Badanie jamy ustnej jest niezbędne w przypadku podejrzenia zapalenia zatok, którego wynikiem jest infekcja zęba policzkowego.
Poza podstawowymi badaniami, istnieje także szereg badań dodatkowych, pozwalających na prawidłowe rozpoznanie. Należą do nich: badanie endoskopowe, rentgen płuc i głowy, ultrasonografia płuc, scyntygrafia oraz tomografia komputerowa.
Badanie endoskopowe
Badanie endoskopowe jest jednym z najbardziej wiarygodnych badań, umożliwiających zobrazowani całego systemu dróg oddechowych od wewnątrz. Polega na wprowadzeniu małej kamery przez przewody nosowe dalej do krtani, tchawicy i oskrzeli. Podczas jego wykonywania ogląda się również obu worki powietrzne, ujścia zatok, małżowiny sitowe oraz przewody nosowe. Dzięki badaniu endoskopowemu można określić miejsce skąd pochodzi wypływ uchodzący nosem. W badaniu endoskopowym możemy znaleźć także ciała obce, które przez przypadek dostały się do układu oddechowego konia. Istotnym elementem tego badania może być pobranie wydzieliny znajdującej się w workach powietrznych lub tchawicy. W przypadku koni podejrzanych o astmę (dawn. COPD, RAO) koniecznym do jej potwierdzenia jest wykonanie popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych (BAL) w celu wykonania badania cytologicznego (mikroskopowej oceny komórek zawartych w pobranym płynie).
Badanie endoskopowe wraz z pobraniem materiału odbywa się na tzw. „głupim jasiu”. W przypadku oceny pracy samej krtani, przy podejrzeniu np. „rorera” czy badaniu kupno-sprzedaż endoskopię należy wykonać na pacjencie przytomnym, ponieważ leki mogą dawać wyniki fałszywie pozytywne. W dzisiejszych czasach możliwe jest także przeprowadzenie dynamicznego badania endoskopowego, które umożliwia obejrzenie pracy krtani podczas normalnego treningu. Jest to niezwykle cenne badanie u koni, których właściciele zauważyli spadek wydolności wysiłkowej oraz niepokojące odgłosy pojawiające się tylko w trakcie pracy.
Inne badania diagnostyczne
Badanie radiologiczne głowy jest niezbędnym narzędziem do oceny zatok, chorób zębów oraz złamań kości czy zębów. Dodatkowo można wykonać RTG płuc, dzięki któremu lekarz może ocenić zmiany w strukturze tkanki płucnej. Niestety wykonanie zdjęcia płuc u koni dużych ras jest zwykle niemożliwe, ze względu na niewystarczającą moc sprzętu.
Badanie ultrasonograficzne jest bardzo użytecznym narzędziem w przypadku podejrzenia zapalenia, ropni, zwłóknienia w płucach. W niektórych przypadkach koniecznym może być wykonanie USG serca, tzn. echo serca w celu wykluczenia jego niewydolności.
Scyntygrafia jest badaniem rzadko stosowanym przy chorobach dróg oddechowych u koni, jednak ma ona zastosowanie przy wczesnym diagnozowaniu chorób zatok i zębów. Badanie to jest bardzo czułe, ale mało specyficzne, zatem daje lekarzowi tylko informację o „bolesnym miejscu”, a nie o konkretnej przyczynie.
Tomografia komputerowa jest zaawansowanym badaniem, dzięki któremu możliwe jest zobrazowanie miejsca i przyczyny wypływu z nosa. Ze względu na duże rozmiary zwierzęcia jakim jest koń, badanie ma swoje zastosowanie głównie w ocenie struktur głowy, zatem obszaru górnych dróg oddechowych. Jest niezastąpione i jako jedyne pozwala na zobrazowanie tego czego nie można zbadać przy użyciu innego sprzętu. Niestety zarówno scyntygrafia, jak i tomografia komputerowa nie są dostępne w Polsce, ale badania te można wykonać u naszych bliskich sąsiadów – w Czechach czy Niemczech.
Uwaga! W niektórych przypadkach konieczne może być USG czy echo serca.
