Jak rozpoznać problemy stomatologiczne u koni?

Problemy stomatologiczne u koni są niemal tak częste jak choroby aparatu ruchu. Masywne uzębienie konia jest wynikiem przystosowania tego gatunku zwierzęcia do przyjmowania pokarmu roślinnego, bogatego we włókno. Udomowienie konia oraz zmiany w jego diecie (jak np. stosowanie ziarna oraz pasz przetworzonych), zaburza prawidłowe ścieranie zębów i stało się przyczyną wielu problemów stomatologicznych. Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?

Niepokojące objawy problemów stomatologicznych u koni 

1. Utrudnione pobieranie pokarmu. Zwykle ma miejsce w przypadku problemów w obrębie zębów siecznych. Można zaobserwować problemy z przyjmowaniem siana oraz na pastwisku z pobieraniem (wyrywaniem) roślin.
2. Utrudnione przeżuwanie pokarmu. Konie z problemami stomatologicznymi mogą mieć zachowany apetyt, jednak wykazują trudności z przeżuwaniem pokarmu. Zaobserwować można wydłużenie czasu przeżuwania (co za tym idzie – jedzenia), nienaturalne ruchy żuchwą, przechylanie głowy, częste otwieranie pyska i wzmożone ruchy języka. Pokarm niedokładnie przeżuty zwykle nie zostaje połknięty, a więc wypada z pyska lub zostaje wypluty przez zwierzę. Można również zobaczyć w boksie utworzone zbitki (kulki) siana zmoczonego śliną. Często spotykanym objawem związanym z niewłaściwym rozdrabnianiem pokarmu jest obecność całego ziarna owsa oraz długie fragmenty włókien roślinnych w kale.
3. Nieprzyjemny zapach z pyska. Może być wyczuwalny nie tylko podczas otwierania jamy ustnej zwierzęcia, ale czasami także wraz z wydychanym powietrzem. Związany jest on zwykle z pokarmem, który gromadzi się w zębach, przestrzeniach między nimi lub policzkach. Pokarm ten ulega rozkładowi i stanowi doskonałą pożywkę dla bakterii, które wywołują stany zapalne i podrażnienie okolicznych tkanek. Mdły, ropny zapach jest często związany z ropniem okołowierzchołkowym, który powoduje zapalenie zatok przynosowych.
4. Wypływ z nosa. Objaw ten zwykle nie jest kojarzony z chorobami jamy ustnej, a może być wynikiem infekcji okołowierzchołkowej zęba policzkowego. Wynika to z faktu anatomicznej bliskości korzeni ostatnich zębów policzkowych z zatokami okołonosowymi. W takich przypadkach wypływowi towarzyszy dodatkowo nieprzyjemny miejscowy obrzęk (deformacja) pyska.
5. Nadmierne ślinienie. Zaobserwować je można zwykle podczas jedzenia. Ślinienie może mieć ścisły związek z utrudnionym przeżuwaniem, gdzie nadmiernie produkowana ślina (mająca za zadanie nawilżyć pokarm, aby ułatwić jego rozdrabnianie), wylatuje z pyska łącznie z kawałkami pokarmu. Objaw ten występuje również w przypadku występowania ciała obcego w jamie ustnej, zmian zapalnych dziąseł, nadżerek, owrzodzeń oraz uszkodzeń błony śluzowej policzków lub języka. Ślinienie może być także objawem złamań zębów i/lub kości żuchwy czy szczęki lub utrudnionego połykania (które nie zawsze związane jest z problemami stomatologicznymi).
   

   fot. Pixabay

6. Zmiany zachowania. Mogą przyjmować bardzo różną postać: od posmutnienia, nerwowości do objawów agresji. Ze względu na bolesność koń może nie tolerować dotykania głowy, a także buntować się przed założeniem ogłowia. Obserwuje się również problemy podczas jazdy, jak np. niedostateczne żucie wędzidła, odbijanie i wieszanie się na wędzidle, machanie głową, problemy z zebraniem. Chorobom jamy ustnej mogą towarzyszyć również stereotypie.
7. Nawracające kolki. Definiowane są jako objawy morzyska powtarzające się przynajmniej dwukrotnie w przeciągu 6 miesięcy. Zwykle związane są z nieprawidłowym rozdrobnieniem pokarmu lub nieregularnym jego spożywaniem w związku z występującą bolesnością. Sam ból działa jak czynnik stresowy i może być przyczyną choroby wrzodowej żołądka oraz zaburzeń motoryki jelit.
8. Niechęć do jedzenia. Pod tym pojęciem kryją się dwie różne sytuacje. Pierwsza z nich występuje gdy koń jest zainteresowany jedzeniem, jednak z jakiegoś powodu (np. ból w jamie ustnej) nie może jeść. Druga polega na zupełnym braku apetytu – zwierzę nie interesuje się jedzeniem, a nawet może nie podchodzić do żłobu podczas karmienia. Niechęć do jedzenia może również objawiać się nie przyjmowaniem tylko jednego rodzaju pokarmu, np. zwierzę odmawia jedzenia owsa, a siano zjada normalnie (i odwrotnie).
9. Chudnięcie. Istnieje wiele przyczyn postępującej utraty masy ciała. W przypadku problemów stomatologicznych może być ona spowodowana brakiem apetytu, problemami z pobieraniem pokarmu oraz z jego przeżuwaniem. Źle rozdrobniony w jamie ustnej pokarm nie ulega odpowiedniemu trawieniu w żołądku i jelitach, a co za tym idzie potrzebne dla organizmu składniki odżywcze nie są wchłaniane.

    

   Tekst: lek.wet. Natalia Siwińska, lek.wet. Agnieszka Żak, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu