fot. Dmitri Yakovlev/Unsplash

Zajmując się końmi powinniśmy wiedzieć, jakie zagrożenie stanowi tężec. A zagrożenie jest poważne – tężec jest chorobą bardzo trudną do wyleczenia, w przypadku koni często nawet śmiertelną! Co ważne, ludzie również są bardzo wrażliwi na zakażenie!

Bakteria obecna w ziemi – tężec

Tężec to nazwa choroby wywoływanej przez bakterie: laseczkę tężca (Clostridium tetani), a dokładniej przez toksynę wytwarzaną przez tę bakterię. Bakteria sama w sobie jest niegroźna, ale jej toksyna potrafi być zabójcza. Laseczki tężca są naturalnie obecne w przewodzie pokarmowym zwierząt (głównie koni i bydła) oraz w glebie. Jest to bakteria beztlenowa, czyli taka, która nie potrzebuje tlenu do życia, a zbyt duży dostęp tlenu jest dla niej wręcz zabójczy. Z tego powodu bakterie tężca wytwarzają formy przetrwalnikowe, które są bardzo odporne na zmienne warunki środowiska i środki chemiczne. Dla przykładu niszczy je dopiero ponad trzygodzinne gotowanie we wrzącej wodzie. W postaci przetrwalników mogą pozostawać w ziemi przez wiele lat w stanie zdolnym do zakażenia.

Do uaktywnienia się form przetrwalnikowych dochodzi w odpowiednich warunkach. W przypadku ludzi i zwierząt są to najczęściej głębokie rany bez dostępu powietrza. To właśnie beztlenowe warunki są konieczne do powstania aktywnych bakterii z nieaktywnych przetrwalników. Początkowo w ranie zawsze jest powietrze (tlen), dopiero gdy zostanie on zużyty przez bakterie tlenowe może dojść do uaktywnienia laseczek tężca.

Zabójcza toksyna

 Aktywne formy bakterii tężca produkują niezwykle silne toksyny. To właśnie działanie toksyn może być zabójcze dla ludzi czy zwierząt. Sama obecność bakterii w środowisku czy nawet w ranie bezpośrednio nie zagraża życiu. Tężcem nie można się zarazić od innego organizmu, można tylko poprzez wprowadzenie bakterii do rany i powstanie tam toksyn.

Laseczki tężca wytwarzają 3 różne toksyny, tzw. toksyny tężcowe. Najsilniejsza i najgroźniejsza z nich to tetanospazmina. Nazwa pochodzi od połączenia łacińskich określeń: tężec (tetanus) i skurcz (spasmus). Toksyna wydzielona przez bakterie dostaje się do zakończeń nerwów i przemieszcza się dalej wzdłuż nerwów aż do mózgu i rdzenia kręgowego, najważniejszych elementów układu nerwowego. Wtedy pojawiają się objawy – skurcze różnych partii ciała. Skurcze są efektem ciągłego pobudzania przez toksynę nerwów odpowiadających za poruszanie ciałem.

Ludzie i różne gatunki zwierząt mają różną wrażliwość na działanie toksyn tężcowych. Najbardziej wrażliwe są konie i ludzie, mniej psy i koty, a najmniej bydło, świnie, ptaki.