Przeszkody krosowe możemy podzielić na kilka głównych rodzajów: kłody i pochylnie, hyrdy, rowy, bankiety, wąskie fronty, pionowizny, takie jak cornery czy stoły, oraz przeszkody wodne, a także najróżniejsze kombinacje tych przeszkód, o których będzie mowa szerszej w artykule. 

Przeszkody krosowe

Przeszkodą terenową w konkursie jest wyłącznie ta przeszkoda, która ograniczona jest czerwoną i białą chorągiewką, a także oznaczona jest odpowiednim numerem bądź literą. Może być to przeszkoda pojedyncza lub wieloczłonowa. Może ona również posiadać alternatywę tzn. stosunkowo łatwiejszą przeszkodę, którą para może pokonać w zastępstwie innej, co z reguły powoduje stratę czasu. Skok przez przeszkodę musi zostać oddany w „świetle” chorągiewek. Pełne wymiary przeszkód – ich wysokość, szerokość i głębokość – są ściśle określone przepisami Międzynarodowej Federacji Jeździeckiej oraz Polskiego Związku Jeździeckiego, odpowiednio dla każdego poziomu konkursu, podobnie jak dystans i tempo próby terenowej.

Na przestrzeni lat zmieniał się również sam wygląd i sposób budowania przeszkód terenowych. Stałe, naturalne, gabarytowe przeszkody krosowe zostały stopniowo zastąpione przez przeszkody budowane w bezpieczniejszy sposób. Przeszkody naturalne są wzmacniane, a inne tak konstruowane, aby podczas całej próby terenowej pozostawały niezmienione, aby zawadzający o nie koń nie zrobił sobie krzywdy, a one same mogły być szybko zdemontowane lub odbudowane – co jednocześnie nie powinno mieć wpływu na ich trwałość. Duża liczba przeszkód krosowych jest teraz przenośna, przestawiana zależnie od potrzeb, mocowana do podłoża. Wszystko to regulują przepisy Międzynarodowej Federacji Jeździeckiej (FEI). Krosy stały się zatem bardziej techniczną próbą, a nie jedynie „walką o przetrwanie”, którą bywały dawniej.

Typy przeszkód krosowych

Kłoda

Kłody – to jeden z najpowszechniejszych typów przeszkód, szczególnie w niższych konkursach. Należą do bezpieczniejszych przeszkód, z uwagi na obły kształt, aczkolwiek ustawiane w kombinacjach, na skłonach, czy z trudniejszym najazdem również mogą sprawiać problemy. W próbie terenowej, podobnie jak w parkurze, występują także stacjonaty, oksery, czy tripplebary, zbudowane z cieńszych kłód.

Coffin

Pochylnie – kolejny przyjazny dla koni typ przeszkód. Ustawione są pod kątem w kierunku jazdy

Wałki i półwałki – przeszkody te swoim kształtem i konstrukcją są bardziej bezpieczne dla koni niż pionowizny, typu stacjonata, czy stół, i chętniej są stosowane w konkursach niższej rangi.

Hyrdy – składają się ze stałej dolnej części i części górnej – elastycznej, przeznaczonej do tzw. „czesania” przez konie. Jednym z rodzajów hyrdy jest tzw. „bullfinch”, który charakteryzuje się dłuższą częścią przeznaczoną do „czesania”. Mogą to być rzadsze gałęzie lub żywopłoty, a często, zwłaszcza w konkursach wyższej rangi, jest to przeszkoda, przez którą koń, podczas najazdu nie jest w stanie zobaczyć tego, co znajduje się po drugiej stronie, a jego skok opiera się głównie na zaufaniu. Hyrdy są również elementem  przeszkody typu Okno – zamkniętej z każdej ze stron, w tym także z góry – dzięki czemu koń skacze przez pozostawiony wolny otwór na drugą stronę. Hyrdy wykorzystywane są również w wąskich frontach, o czym będzie mowa w dalszej części artykułu.

Bullfinch

Rowy – to jedna ze standardowych przeszkód krosowych. Mogą one stanowić samodzielną przeszkodę, wówczas miejsce odbicia powinno być oznaczone dobrze widoczną wskazówką, ale częściej są elementami różnych kombinacji przeszkód. Między innymi, na trasie krosu można spotkać kłody, stacjonaty, bądź hyrdy stawiane za rowem lub budowane nad nim, wówczas noszą one nazwę „Szwedów” lub „trakenów”. Przeszkodą wykorzystującą rów jest także tzw. Coffin. Dawniej polegał on głównie na skakaniu przez przeszkodę w obniżenie terenu lub szeroki, łagodny rów i wyjście skokiem przez drugą przeszkodę. Obecnie zaś częściej spotyka się go w postaci dwóch przeszkód (w najprostszej wersji są to dwie kłody) na wejściu i wyjściu, a pomiędzy nimi znajduje się oznakowany do skoczenia rów.

Bankiet – oszalowany z dwóch lub więcej stron nasyp, którego można używać zarówno do wskoków, jak i zeskoków w najprostszej postaci. Często jednak bankiet jest elementem kombinacji przeszkód stawianych przed, po lub na nim, jak i np. dwóch bankietów przedzielonych rowem. Może on także występować w formie „schodów” skakanych zarówno w górę jak i w dół.

Suchy basen („sunken road”) – to też przeszkoda wykorzystująca zeskok i wskok. W konkursach niższej rangi przybiera on formę jedynie zeskoku w obniżenie i po kilku foulees – wyskoku lub wyjazdu, a w zwodach wyższego szczebla wskok poprzedzony może być pojedynczą przeszkodą lub kombinacją przeszkód, które zwykle występują również po wyskoku – na różnych odległościach. Jako oddzielne przeszkody lub w kombinacjach występują również same zeskoki – z lądowanie na płaskim terenie lub na skłonie.

Corner – wraz z wąskim frontem należy do najtrudniejszych przeszkód krosowych. Jak sama nazwa wskazuje, corner to narożnik, który może mieć kąt nawet 90^o. Stanowi on prawdziwy test dla pokonującej kros pary, ponieważ z reguły musi być on skakany nie prostopadle do linii frontu przeszkody, ale pod kątem, tak aby skok wypadł w najwęższym możliwym miejscu narożnika.

Wąski front

Wąskie fronty – szerokość przeszkody przeznaczonej do skakania jest w najwyższej rangi konkursach niewiele szersza od szerokości konia. Wąskie fronty mogą przybrać wiele form, począwszy od stacjonat i budowli w literę „T”, wykorzystujących kłody, poprzez rampy, wałki i półwałki, aż po double- i tripple-brush’e, czyli wąskie, a zarazem długie, zabudowane  przeszkody na wierzchu pokryte dwoma lub trzema niskimi hyrdami.

Dwa ostatnie wymienione typy przeszkód krosowych stanowią dużą trudność podczas próby terenowej jako pojedyncze wyzwania, a szczególnie w kombinacjach przeszkód – zwłaszcza np. po dużym zeskoku lub skoku, czy w przeszkodach wodnych.

Przeszkoda wodna

Przeszkoda wodna – płytki basen, spełniający wymogi przepisów FEI i PZJ –przed, po i w nim ustawione mogą być wszystkie wymienione wcześniej przeszkody., stosowane mogą być tam wskoki i wyskoki oraz wjazdy i wyjazdy, a wszystko to stanowi kombinację kompleksu wodnego.

Należy też wspomnieć o bardzo ważnej rzeczy, jaką jest  grandline czyli wskazówka przy przeszkodzie. Powoduje ona, że dana przeszkoda i miejsce odskoku stają się dla konia bardziej widoczne. Często również wąskie przeszkody, w konkursach niższej rangi, ograniczone są z obu stron np. drzewkami, które pomagają utrzymać precyzyjny najazd i skok w światło przeszkody.

Wariacje na temat!

Wymienione przeze mnie przeszkody nie są oczywiście wszystkimi, które można spotkać na krosach, a jedynie najbardziej popularnymi. Istnieje wiele ich odmian , oraz urozmaiceń jakie można w nich wprowadzić. Jeszcze więcej istnieje możliwości ustawienia ich w dowolne kombinacje, na różnych odległościach, co stanowi całą istotę technicznej trudności krosu. Należy również dodać, że przeszkody krosowe są często kolorowe, kształtami lub dekoracjami upodobnione do określonych rzeczy bądź zwierząt, co również stanowi swoiste utrudnienie. Początkowe przeszkody na trasie próby terenowej są z reguły pojedynczymi skokami, które mają na celu rozskakanie konia i jeźdźca. W dalszej zaś części trasy pojedyncze skoki z dystansu i tempa przeplatają się z technicznymi kombinacjami wymagającymi od jeźdźca i konia większej uwagi, skupienia, precyzji najazdu oraz podyktowania właściwego tempa i odskoku. O ile w konkursach najniższej rangi wysokość i stopień trudności przeszkód pozwalają na naukę, gdyż ich forma nie przewyższa zwykłych, naturalnych przeszkód, skakanych podczas wypadów w teren, o tyle w miarę wzrastania trudności zawodów kros wymagać zaczyna zarówno od jeźdźca, jak i od konia większego skupienia oraz precyzji ponieważ, szczególnie w najwyższych konkursach 3- i 4-gwiazdkowych, błędów nie wybaczają.`

Nasz ekspert: Marcin Michałek

Zdjęcia: archiwum autora, Andrzej Klimczuk, Monika Mijakowska