Dobry stęp – czyli jaki? Pytanie może wydawać się banalne, w końcu stęp to pierwszy chód, z jakim zapoznaje się każdy adept jeździectwa. Jak sprawdzić, czy koń stępuje poprawnie i jakie są najczęstsze błędy w stępie?
Stęp to jeden z trzech podstawowych chodów, kroczący, czterotaktowy. Jest tak samo ważny jak kłus i galop, często jednak bywa zaniedbywany. Istotny, zdrowy dla konia i potrzebny – stęp pełni bardzo ważną rolę w treningu. Dzięki potakującemu ruchowi głowy oraz falującemu ruchowi grzbietu konia znakomicie rozgrzewa i rozluźnia mięśnie przed, po i w trakcie treningu.
Niestety, nieprawidłowa praca sprawia, że stęp nie spełni swojej roli. Opisujemy więc także najczęstsze błędy w stępie.
Jak wygląda dobry stęp?
Aby stęp mógł prawidłowo spełniać swoją rolę, musi być spełnione kilka warunków. Należy dążyć, żeby:
- stęp był regularny w rytmie, czyli żeby zachowana była równomierność i powtarzalność uderzeń kopyt o podłoże
- koń w stępie był prosty, czyli żeby tylne nogi wkraczały w ślad nóg przednich, a podłużny obraz ciała konia wpisywał się w ślad, po którym koń się porusza (kręgosłup odwzorowuje linię zakrętu)
- zachowana była dążność konia do ruchu naprzód, a kopyta tylne co najmniej wkraczały w ślad kopyt przednich
- umożliwiony był potakujący ruch głową konia
- stęp odbywał się zarówno na liniach prostych, jak i na łukach oraz żeby w miarę postępowania treningu był wykorzystywany do ćwiczenia ustępowań od łydki oraz chodów bocznych (oczywiście wszystko w miarę wyszkolenia konia!)
Trudno naprawić, łatwo zepsuć
Stęp to chód, który bardzo trudno poprawić, a bardzo łatwo zepsuć. Zepsucie stępa najczęściej wiąże się ze zbyt szybkim tempem szkolenia konia (zdarza się np. przy zbyt szybkim tzw. „robieniu” młodego konia na sprzedaż) oraz z brakiem dbałości o ten chód. Stęp należy ćwiczyć i szlifować na równi z pozostałymi chodami oraz poświęcać mu tak samo dużo czasu na treningu.
Stęp ma też nieocenioną wartość terapeutyczną dla koni po przebytych kontuzjach, czy dla koni emerytów. Czyli jeszcze raz – jest ważny i potrzebny!
Najczęstsze błędy w stępie
- Inochód – kiedy czterotaktowy stęp zamienia się w dwutakt. Koń jednocześnie przestawia dwie nogi po tej samej stronie – lewy tył przestawiany jest niemal równocześnie z lewym przodem, prawy tył z prawym przodem. Taki problem w stępie związany jest z bardzo dużym napięciem w grzbiecie wierzchowca. Aby go korygować, należy z wyczuciem zwalniać stęp, aż do uzyskania wyraźnego czterotaktu.
- Caplowanie – inaczej tzw podkłusowywanie. Najczęściej występuje, kiedy koń usztywnia się i stawia krótkie nerwowe kroki stępa, aż w końcu wpada w kłus. Kiedy koń ma trudności z obszernym elastycznym stępem, podkłusowuje szybkimi drobnymi kroczkami. Caplowanie może być też związane z usztywnianiem się jeźdźca i niewłaściwym nerwowym karaniem konia. Aby mu przeciwdziałać należy uspokajać konia, rozluźniać własne biodra w stępie i wieloma ćwiczeniami wzmacniać zadnie nogi konia, aby były zdolnego do stawiania obszernych kroków.
- „Skracanie” (jedną nogą) – to utrata regularności, kiedy jedna z nóg konia wykonuje krótszy wykrok od pozostałych. Dzieje się tak przy jednostronnych napięciach mięśniowych podczas treningu. Czasem mamy do czynienia z tzw.”kulawizną od ręki”, kiedy napięcie w ciele jeźdźca wywołuje kulawiznę u konia. Zdarza się również, że koń rzeczywiście kuleje na skutek kontuzji nogi, czy bólu pleców np. od niedopasowanego siodła lub przeciążeń treningowych. Diagnoza problemu należy do doświadczonego jeźdźca oraz do weterynarza.
- Powłóczenie nogami – dotyczy często koni spokojnych, leniwych lub takich dla których praca jest tylko przykrym obowiązkiem. Nie miejmy złudzeń – zdecydowana większość koni nie przepada za intensywnymi treningami. Należy rozsądnie planować jednostkę treningową tak, aby nie była ani zbyt obciążająca dla zwierzęcia, ani zbyt monotonna. Dla pobudzenia konia ciągnącego w stępie nogi po ziemi polecam wyjazd na spacer w teren lub chociaż na zewnątrz hali – nawet w sezonie zimowym. Doświadczony jeździec może z wyczuciem użyć ostróg w momencie, kiedy koń zwalnia stęp. Ale pamiętajmy, że kłucie konia ostrogami przy każdym kroku stępa tylko jeszcze bardziej upośledzi reakcję konia na łydkę. Wszystkie pomoce należy stopniować – im słabiej koń zareagował, tym mocniejszą pomoc dajemy, im lepiej koń reaguje tym bardziej rezygnujemy z przyłożenia pomocy.
Tekst: Marta Kunka
